Nasz patron

Joachim Lelewel urodził się 22 marca w 1786 roku w Warszawie. Do czternastego roku życia nauki pobierał od domowych nauczycieli, potem rodzice zapisali go do szkoły pijarów w Warszawie, którą ukończył w 1804r. Następnie zapisał się na Uniwersytet Wileński, gdzie słuchał wykładów prawa, literatury łacińskiej, historii naturalnej, a także geometrii, fizyki i rysunku. W 1807 Lelewel ogłosił w Wilnie swą pierwszą książkę pt. "Edda, czyli księga religii dawnych Skandynawii mieszkańców".

W roku 1809 przeniósł się do Krzemieńca, po dwóch latach pracy w liceum wrócił do Warszawy, gdzie przyjął posadę w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Wiosną 1815 roku Lelewel wrócił na Uniwersytet Wileński jako zastępca profesora historii. Katedrę historii obejmował dwukrotnie: po raz pierwszy od 1815 do 1818, po raz wtóry od 1821 do 1824. Lata 1818-21 spędził w Warszawie jako bibliotekarz przy Publicznej Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. W 1820 otrzymał zaocznie dyplom doktora filozofii Uniwersytetu Krakowskiego, a w 1821 Senat Uniwersytetu Wileńskiego powołał Lelewela na profesora zwyczajnego historii.

W pierwszej połowie roku 1824 zapadły wyroki w procesie filomatów. Czterech najbardziej popularnych profesorów uniwersytetu, w tym Lelewela, zwolniono ze stanowisk. Znalazł się ponownie w Warszawie, gdzie nawiązał kontakty z patriotyczną konspiracją w kraju, z rewolucjonistami w Rosji, ze światem nauki i rewolucyjną konspiracją Zachodu. W tym okresie uważano go za duchowego przywódcę polskiej demokracji. W 1825 został członkiem Tow. Patriotycznego, a w 1826 oskarżono go o współpracę z dekabrystami. Zostaje jednak uniewinniony, a jego autorytet wśród członków tajnych stowarzyszeń ciągle wzrasta. Wtajemniczono go nawet w plany i termin wybuchu zbliżającego się powstania listopadowego. W czasie powstania zasiadał w Radzie Administracyjnej, a następnie w Rządzie Narodowym. 30 stycznia 1831 powołano go przez sejm na piątego członka Rządu Narodowego.

Po powstaniu listopadowym udał się do Paryża. Na emigracji przebywał 30 lat. W Paryżu działał wśród polskich emigrantów. Wkrótce jednak musiał wyjechać do La Grange, a następnie do Tours w marcu 1832. W sierpniu tegoż roku został skazany na wygnanie z Francji jako "szef nowych w Polsce zaburzeń".

Po śmierci matki (1837) i brata (1847) jego życie sprowadziło się wyłączne do pracy naukowej. 26 maja 1861, żegnany przez gminę polską w Brukseli oraz deputacje miasta i uniwersytetów, Lelewel opuścił Belgię, przenosząc się ponownie do Paryża. Zmarł 29 maja, jego zwłoki złożono na cmentarzu w Montmartre, w zbiorowej mogile razem z 18 innymi emigrantami listopadowymi. W roku 1929 w związku z obchodami 350 rocznicy Uniwersytetu Stefana Batorego prochy Lelewela zostały sprowadzone do Wilna i złożone na Rossie.